Логистикалық ағымдар туралы

Энциклопедиялық сөздікте «жүйе» ұғымына мынадай анықтама берілген: бұл белгілі бір тұтастықты, бірлікті құрайтын, бір-бірімен қарым-қатынаста және байланыста болатын көптеген элементтер.

 

Жүйелерге тауар қозғалысын қамтамасыз ету объектілеріне көзқарас логистиканың, ғылымның да, практикалық қызмет саласының да басты ерекшеліктерінің бірін білдіреді. Жүйелі зерттеу-ғылымның ең прогрессивті және тиімді әдістерін біріктіруге және пайдалануға мүмкіндік беретін ғылыми-техникалық прогрестің заңды қажеттілігі. Кез келген жүйелерді зерттеу кезінде біз оларды құру, жұмыс істеу принциптерін, сондай-ақ жүйелердің қоршаған ортамен өзара іс-қимылын анықтау проблемасына тап боламыз.

 

Жүйе сол сияқты белгілі бір мақсатпен құрылған табиғатпен немесе адаммен өзара әрекеттесетін және өзара байланысты элементтерден тұратын өзіндік жеткілікті құрылымды білдіреді, ол салыстырмалы түрде дербес және тұрақты, қоршаған ортаға әсер етуге байланысты тұрақты дамиды және жетілдіріледі.

 

Егер табиғи жүйе «табиғатпен алға қойылған» мақсаттарды қанағаттандыруды тоқтатса, ол өледі, ал орнына жаңа, күшті және өміршең жүйелер пайда болады. Өзін және қоғамды жетілдіру мақсатында адам жасаған жасанды жүйелер туралы да айтуға болады.

 

Кез келген жүйе сыртқы әлемнен бөлінетін шекара бар. Көптеген жүйелер нақты белгіленген шектерге ие, бірақ басқа да тақ шекаралармен жүйелер бар. Бұл орайда өндірістік-экономикалық жүйелер ерекше қызығушылық тудырады. Олардың өндірістік, қаржылық, ақпараттық, әлеуметтік аспектілердегі шекаралары кеңістікте және уақытта айтарлықтай айырмашылықтарға ие болуы мүмкін.

 

Жүйе экстремалды жағдайларда өмір сүруі, дамуы, жетілуі және аман қалуы үшін, ол кейбір қасиеттердің жиынтығына ие болуы тиіс.

 

  1. Тұтастық және буындылық. Жүйе бір-бірімен өзара әрекеттесетін элементтердің тұтас жиынтығы. Элементтердің тек жүйеде бар екенін ескеру керек. Жүйеден тыс, бұл тек жүйенің әлеуетті білім қабілеті бар объектілер. Жүйе элементтері әртүрлі сапасыз, бірақ бір мезгілде үйлесімді болуы мүмкін.

 

  1. Байланыс . Жүйенің элементтері арасында осы жүйенің интегративті сапасын заңды қажеттілікпен анықтайтын маңызды байланыстар бар. Элементтердің арасындағы байланыстар сыртқы ортадағы жекелеген элементтердің байланысына қарағанда неғұрлым қуатты болуы тиіс, себебі олай болмаған жағдайда жүйе жұмыс істей алмайды.

 

  1. Ұйымдастыру . Жүйе элементтерінің жүйелік қалыптастырушы факторларының болуы оны құру мүмкіндігін ғана болжайды. Жүйенің пайда болуы үшін реттелген байланыстарды, яғни жүйенің белгілі бір құрылымын, ұйымдастырылуын қалыптастыру қажет.

 

  1. Интегративтік қасиеттері . Жүйенің интегративтік қасиеттерінің, яғни жүйеге тән, бірақ оның элементтерінің біріне жеке тән қасиеттерінің болуы.

 

Логистикалық жүйе ұғымы.

 

Логистикалық процеске құрылыстың түрлі ғимараттары тартылған, процесс барысы оған дайындық дәрежесіне, қорларда жинақталатын ең қозғалатын жүктердің, жүктердің жақсы немесе нашар өтуін қамтамасыз ететін өндіргіш күштердің жиынтығы, әрқашан ұйымдастырылған.

 

Логистика шығудағы материалдық ағындардың берілген параметрлерімен үйлесімді, келісілген материалөткізгіш (логикалық) жүйелерді жобалау міндетін қояды және шешеді.

 

Бұл жүйелерді өтпелі материалдық ағындарды басқару мақсатында оларға кіретін өндіргіш күштердің жоғары дәрежеде үйлесімділігімен ерекшеленеді.

 

1-тармақта келтірілген кез келген жүйеге тән төрт қасиеттің әрқайсысында логистикалық жүйелердің қасиеттерін сипаттайды.

 

Тұтастық және буындылық-жүйе бір-бірімен өзара әрекеттесетін элементтердің тұтас жиынтығы. Логистикалық жүйелердің декомпозициясын элементтерге әртүрлі жолмен жүзеге асыруға болады.

 

Макродеңгейде материалдық ағынның бір кәсіпорыннан екіншісіне өтуі кезінде элементтер ретінде осы кәсіпорындардың өздері, сондай-ақ олардың көлігін байланыстыратын кәсіпорындар қарастырылуы мүмкін.

Логистикалық жүйелердің элементтерін көріп отырғанымыздай, әртүрлі, бірақ бір мезгілде үйлесімді. Үйлесімділік логистикалық жүйелердің жұмыс істеуі көзделген мақсаттардың бірлігімен қамтамасыз етіледі.

 

Байланыс-логистикалық жүйе элементтерінің арасында интегративті сапаны заңды қажеттілікпен анықтайтын байланыстар бар. Макрологиялық жүйелерде элементтер арасындағы байланыс негізін шарт құрайды. Микрологиялық жүйелерде элементтер өндірісішілік қатынастармен байланысты.

 

Логистикалық жүйе элементтері арасындағы байланыс-ұйымы белгілі бір түрде реттелген, яғни логистикалық жүйе ұйымға ие.

 

Интегративтік сапа-логистикалық жүйе элементтердің ешқайсысына жеке тән емес интегративті қасиеттерге ие. Бұл қажетті тауарды қажетті уақытта, қажетті орынға, қажетті сапаға, ең аз шығындармен жеткізу қабілеті, сондай-ақ сыртқы ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделу қабілеті.

 

Қажетті тауарды жылдам жеткізу арқылы туындайтын сұранысқа жауап бере алатын логистикалық жүйені тірі ағзамен салыстыруға болады. Бұлшықеттер-Көтеру-тасымалдау техникасы, жүйке жүйесі – бірыңғай ақпараттық жүйеге ұйымдастырылған жұмыс орындарындағы Компьютерлер желісі. Көлемі бойынша бұл организм зауыттың немесе көтерме базаның аумағын алады, ал мемлекеттен тыс шығуы мүмкін. Ол бейімделе алады, сыртқы ортаның наразылықтарына бейімделе алады, оқиғалар орын алатын қарқынмен оған жауап бере алады.

 

Қызмет саласының ауқымы бойынша логистикалық жүйелер макро — және микрологиялық жүйелерге бөлінеді.

 

Макрологиялық жүйе өнеркәсіптің кәсіпорындары мен ұйымдарын, әр түрлі ведомстволардың жабдықтау-өткізу құрылымдары мен көлік ұйымдарын қамтиды. Мұндай ретінде трансұлттық корпорацияларды, трансконтинентальдық фирмаларды, өңірлік өнеркәсіптік бірлестіктерді, аумақтық-өндірістік кешендерді қарастыруға болады.

 

Макрологиялық жүйелерді құру және оларды басқару:

 

— Өнімді бөлудің жалпы тұжырымдамасын әзірлеу;

 

— Көлік түрін таңдау, көлік құралдарының өзара іс-қимыл сипатын анықтау, көлік процесінің технологиясын ұйымдастыру;

 

— Материалдық ағындар қозғалысының ұтымды бағыттарын анықтау;

 

-Шикізатты, материалдарды, жартылай фабрикаттарды, энергия тасымалдаушыларды жеткізу пункттерін және серіктестерді таңдау;

 

— «Дәл мерзімінде» принципі бойынша жеткізілімдерді орындауды қамтамасыз ететін қызмет көрсету аймағының шекарасын анықтау»;

 

— Қоймалық жүйелер желісін жобалау және ұйымдастыру: материалдық ағындарды оңтайландыруды ескере отырып, Орталық аймақтық, қайта тиеу.

 

Микрологиялық жүйе фирмалардың стратегиялық мақсаттары мен негізгі жедел процестерді оңтайландыру тұрғысынан құрылады, ол жеке кәсіпорынның қызмет саласын қамтиды және логистикалық жүйелердің жекелеген функционалдық элементтері шеңберінде жергілікті мәселелерді шешуді қамтамасыз етеді. Функционалдық мақсаты бойынша микологиялық жүйелер бірінші және екінші деңгейдегі жүйелерге бөлінеді.

 

Бірінші деңгейдегі микрологиялық жүйе кәсіпорынның ішкі өндірістік қызметін, сондай-ақ оның сыртқы байланыстарын және байланыстарын қамтитын логистикасын көрсетеді.

 

Екінші деңгейдегі макрологиялық жүйе өндірісті жоспарлау, өткізу және жабдықтау, кәсіпорынның көліктік-қоймалық және тиеу-түсіру жұмыстарын интеграциялайтын ішкі өндірістік логистиканы көрсетеді.

 

Макро логистика деңгейінде логистикалық жүйелердің үш түрі бар.

 

Тікелей байланыстары бар логистикалық жүйелер. Бұл логистикалық жүйелерде материалдық ағын тікелей өнім өндірушіден тұтынушыға делдалдарсыз өтеді.

 

Эшелондық логистикалық жүйелер. Мұндай жүйелерде материалдық ағынның жолында, кем дегенде бір делдал бар.

 

Икемді логистикалық жүйелер. Мұнда өнім өндірушіден тұтынушыға материалдық ағынның қозғалысы тікелей жүзеге асырылуы мүмкін. Сондай-ақ делдалдар арқылы.

 

Логистикалық принциптерге сүйене отырып құрылған жүйені қарастыру алдында материалдық ағындарды екі түрге жылжыту жүйесінің бөлімшесін атап өтеміз: итеретін және тартатын.

 

Итергіш жүйе материалдарды немесе тораптарды өндірістік процеске немесе олардың қазіргі уақытта және осы мөлшерде Келесі технологиялық операцияға қажеттігіне қарамастан кейінгі технологиялық операцияға беру жүйесін білдіреді. Итеру жүйесі дәстүрлі ұйымға тән: ол икемді қайта құруға, сұраныстың ауытқуына ден қоюға аз қабілетті. Итергіш типті жүйеде әрбір агрегат орталық басқару органымен байланысты.

 

Өзінің мәні бойынша итермелейтін, бірақ логистиканың принциптерін пайдаланған бірінші жүйе АЕК жүйесі болды (материалдарға қажеттілікті жоспарлау). Итеруші жүйеде нарықтық конъюнктураның болжамына сәйкес дайын өнімнің белгілі бір мөлшерін өндіру үшін қажетті материалдардың тізбесі қалыптастырылады, содан кейін жеткізушілерге тапсырыстар қалыптастырылады. АЕК нақты уақыт режимінде фирманың ауқымында жабдықтау, өндірістік және өткізу функцияларын жедел реттеуді келісуді қамтамасыз ететін машиналық бағдарламалардың кең жиынтығы бар.

 

Осы функцияларды АЕК жүйесінде жүзеге асыру үшін:

 

— Өндіріс жоспарының деректері

 

— Материалдар файлы

 

— Қорлар файлы

 

АЕК жүйесінде шешім қабылдау процесін формалдау операцияларды зерттеудің әртүрлі әдістерінің көмегімен жүргізіледі. Шикізат пен материалдарға қажеттілікті есептеу, өндіріс кестесін қалыптастыру міндеттерін шешуге; баспаға немесе дисплейге формалар беруге мүмкіндік бар. АЕК пайдалану қорлар деңгейін төмендетуге, олардың айналымдылығын жеделдетуге, жеткізу мерзімдерін бұзу жағдайларының санын қысқартуға мүмкіндік береді.

 

Болжамдау міндеттерін шешу кезінде мыналар жүзеге асырылады: басым және басым емес тапсырыстар бойынша шикізат пен материалдарға қажеттілік болжамын жеке-жеке әзірлеу, тапсырыстарды орындаудың ықтимал мерзімдерін және сақтандыру қорларының деңгейлерін, оларды ұстауға және тапсырыс берушілерге қызмет көрсету сапасын ескере отырып талдау, шикізат пен материалдардың әрбір түрі бойынша болжамдау стратегиясын таңдау мақсатында шаруашылық жағдайларды ретроспективті талдау.

 

Қорларды басқару міндеттерін шешу кезінде шикізаттың, материалдардың, жинақтаушы бұйымдардың кірісі, қозғалысы және шығысы туралы барлық ақпаратты өңдеу және түзету, олардың сақталу орны бойынша қорларды есепке алу, шикізат және материалдар номенклатурасының әрбір позициясы бойынша қорлар деңгейін толықтыру мен бақылаудың жеке стратегияларын таңдау, қорлар мен т. б. айналым жылдамдығын бақылау жүргізіледі.

 

Сатып алуды басқару міндеттерін шешу үшін тапсырыс беру файлы пайдаланылады, оған тапсырыс беру және олардың орындалуы туралы ақпарат енгізіледі. Ақпаратты беру әр түрлі мерзімділікпен жүргізілуі мүмкін. Ол қосымша деректерді көрсете отырып, өнім беруші, Тапсырыс беруші, шикізат пен материалдардың түрі бөлінісінде берілуі мүмкін.

 

Бөлшектерді берудің тартқыш жүйесі қажеттілігіне қарай жүзеге асырылады. Тартқыш типті жүйеде орталық органның басқарушы әсері дайын өнімнің шығуында логистикалық жүйенің соңғы агрегатына ғана қоса беріледі, ал кіші жүйелердің жай-күйі туралы сигнал беретін ақпараттық байланыстар технологиялық тізбектің кіруіне шығудан жіберіледі. Логистикалық жүйенің алдыңғы блоктарының белсенділігі келесі сатыда материалдар қорының деңгейі ең төменгі мәнге жеткенде ғана көрінеді. Бұл байланыстар логистикалық жүйенің жұмыс істеу принципін іске асыруды қамтамасыз етеді.

 

2 кіріспе

 

«Логистика» жаңа ғылыми және оқу пәнін оқыту объектісі материалдық және олармен байланысты ақпараттық ағын болып табылады. Пәннің өзектілігі және оны зерттеуге қызығушылық күрт өсіп келе жатқан материалөткізгіш жүйелердің жұмыс істеу тиімділігін арттырудың әлеуеттік мүмкіндіктеріне негізделген. Логистика шикізат пен жартылай фабрикаттарды сатып алу мен тұтынушыға дайын өнімді жеткізу арасындағы уақыт аралығын айтарлықтай қысқартуға мүмкіндік береді, материалдық қорлардың күрт қысқаруына ықпал етеді, ақпарат алу процесін тездетеді, сервис деңгейін арттырады.

 

Материалдық ағындарды басқару әрқашан шаруашылық қызметтің маңызды жағы болды. Алайда, жақында ғана ол экономикалық өмірдің ең маңызды функцияларының біріне ие болды. Негізгі себеп-өндірістік және сауда жүйелерінің тұтынушының тез өзгеретін басымдықтарына икемді ден қою қажеттілігін туғызған сатушы нарығынан сатып алушы нарығына көшу.

Добавить комментарий

Your email address will not be published.