Кірістер мен қаржылық нәтижелерді есепке алу

Сәйкес Р(С)БУ 3 «қаржылық нәтижелер туралы Есеп» табыс – бұл экономикалық пайданың ұлғаюы түрінде келіп түскен активтер немесе міндеттемелердің азаюы әкелетін өсуіне меншікті капитал (сонымен капиталдың өсуі есебінен жарналар иелерінің).

Әдістемелік қалыптастыру негіздері, бухгалтерлік есепте табыстар туралы ақпаратты әдеттегі қызметтен және оның қаржылық есептілікте ашылуы айқындайды П(С)БУ 15 «Табыс», ол қолданылады барлық кәсіпорындар, ұйымдар мен басқа да заңды тұлғалар (бюджеттік мекемелерден басқасы).

Нормалары осы ережелер осындай табыс түрлері байланысты:

— бағалы қағаздарды сатуға;

— жалға алу шарттарымен;

— келісім-шарттар бойынша қызмет көрсету, құрылыс саласында;

— дивиденд тиесілі нәтижелері бойынша қаржы инвестицияларын есепке алынады әдісімен капиталына қатысу;

— сақтандыру қызметіне;

— өзгерістер әділ құны бойынша қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің, сондай-ақ оларды жоюға;

— өзгерту құны басқа да ағымдағы активтер;

— пайдалы қазбаларды өндіруге.

Табыс осы операциялар бойынша есепке алынады нормаларына сәйкес көрсетілген басқа да стандарттар.

Табыс сәтінде танылады ұлғайту активті немесе азайту міндеттемелер, бұл өндіріс өсімі меншікті капитал (қоспағанда капитал қатысушылардың жарналары есебінен), бұл жағдайда баға табыстың дұрыс анықталуы мүмкін болса.

Кірісті тану өлшемдерін жеке қолданылады әрбір операция.

Сәйкес Р(С)БУ 15 болып танылмайды мұндай түсімдер басқа да тұлғалардың:

1. Сома қосылған құн салығын, акциздерді, басқа салықтар мен міндетті төлемдердің бюджетке аударуға жататын және бюджеттен тыс қорлар.

2. Түсімдердің сомасы келісім-шарт бойынша, комиссия, агенттік және басқа шарт комитенттің пайдасына және т. б.;

3. Сома алдын ала төлем өнімді (тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді);

4. Аванс сомасы төлеу шотына өнімді (тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді);

5. Сомасы кепілзат кепілге немесе қарызды өтеу, егер тиісті шартпен;

6. Келіп түскен тиесілі басқа тұлғаларға.

Танылған кірістер негізгі қызметтен жіктеледі бухгалтерлік есеп топтары бойынша.

Нұсқаулыққа сәйкес қолдану туралы шоттар Жоспары бухгалтерлік есеп, активтердің, капиталдың, міндеттемелердің және шаруашылық операцияларының ақпаратты жинақтау үшін табысы туралы операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметі кәсіпорынның, сондай-ақ төтенше оқиғаларды бухгалтерлік есепте пайдаланылады шот сынып 7 «Кірістер мен қызметінің нәтижелері» (шот 70-79).

Шоттардағы сынып 7 есепті жыл ішінде көрсетіледі:

— кредит бойынша – сомасы жалпы табыс (сомасымен бірге жанама салықтарды, алымдарды, міндетті төлемдерді төлеу, олар бағасына сату);

— дебет бойынша – ай сайынғы көрініс тиісті сомасын жанама салықтарды, алымдарды, міндетті төлемдерді төлеу; тоқсан сайын немесе ай сайын жатқызу сомасы таза кірістің есебінен 79 «Қаржылық нәтижелері».

Құрамы кірістер мен оларға тиісті тобы белгіленуі Р(С)БУ 3 «қаржылық нәтижелер туралы Есеп».

Байланыс шоттар топтарының кәсіпорын кірістері, олар туралы есепте қаржылық нәтижелері байқауға болады төменде келтірілген кестеде (кестені қараңыз. 1).

Есепті кезеңнің соңында кірістер мен шығыстар есептен шығару жолымен жабылады сальдосы шотына 79, есепке алу үшін арналған және қорыту ақпарат қызметінің қаржылық нәтижелері туралы.

Шоттың кредиті бойынша 79 сомасы көрсетіледі тәртіп бойынша шоттарды жабу, табыстарын есепке шоттың дебеті бойынша 79 сомасы көрсетіледі тәртіп бойынша шоттарды жабу шығындардың есебін, сондай-ақ тиесілі сомасының есептелген салық табыс.

Шотына 79 «Қаржылық нәтижелері» қосалқы шотының бар:

791 Нәтижесі «негізгі қызметі»;

792 Нәтижесі «қаржылық операциялар»;

793 Нәтижесі «өзге де әдеттегі қызметі»;

794 Нәтижесі «төтенше оқиғалар».

 

1-кесте

Топ кірістер П(С)БУ 15

Шоттың пайдаланылатын бухгалтерлік есеп

Құрамы кірістер (П(С)БУ 3

Табыс (түсім) өнімді (тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді)

Шот 70 «сатудан түскен Табыс»

Қосалқы:

701 «өткізуден түскен Табыс

дайын өнім»

702 «тауарлар өткізуден алынған Табыс»

703 «сатудан түскен Табыс жұмыстар мен қызметтер»

704 Аударымдар «табыстан»

Жалпы табыс өнімді өткізуден, тауарлар, жұмыстар немесе қызметтер, және т. б. салықтарды шегергенге және ұсынылған жеңілдіктер, тауарларды қайтару

Басқа да операциялық кірістер

Шот 71 «Өзге операциялық кіріс»

Қосалқы:

711 сатудан Кіріс «шетел валютасы»

712″сатудан түскен Табыс басқа да необоротных активтер»

713 «операциялық жалдаудан түскен Табыс»активтерді

714 «Табыс операциялық бағамдық айырма»

715 «Алынған айыппұлдар, өсімақылар, тұрақсыздық айыптары»

716 Өтеу «бұрын есептен шығарылған активтер»

717 «есептен шығарудан түсетін Табыс кредиторлық берешек»

718 «Алынған гранттар мен субсидиялар»

719 «Басқа да кірістер»операциялық қызметтен түскен

— операциялық жалдаудан түскен табыс активтер;

— кіріс операциялық курстық айырмашылықтар;

өтеу бұрын есептен шығарылған активтер;

— өткізуден түскен табыс-айналым активтер;

— сомасы басқа да кірістер операциялық қызметтен

Қаржылық кірістер

Шот 73 «Басқа да қаржылық кірістер»

Қосалқы:

731 «Дивидендтер»алынған

732 «алынған Пайыздар»

733 «Басқа да табыстар қаржылық операциялар»

— дивидендтер;

— пайыздар;

— басқа да кірістер, алынған қаржылық инвестициялар, басқа кірістер, олар әдісі бойынша ескеріледі капиталына қатысу).

Басқа да кірістер

Есебінен 74 «Басқа да кірістер»

Қосалқы:

741 сатудан Табыс «қаржылық инвестициялар»

742 «сатудан түскен Табыс необоротных активтер»

743 «сатудан түскен Табыс, мүліктік кешендер»

744 «Табыс операциялық емес бағамдық айырма»

745 «Табыс тегін алынған активтер»

746 «Басқа да кірістер негізгі қызметтен»

— кіріс қаржылық инвестицияларды сатудан;

— сатудан түскен табыс необоротных активтерді және мүліктік кешендер;

— табыс неоперационных курстық айырмашылықтар;

— басқа да кірістер процесінде туындайтын әдеттегі қызметі, бірақ операциялық қызметпен байланысты кәсіпорынның

Есепті кезеңнің соңында қаржы нәтижесін анықтау үшін қосалқы шотына 791 шоттары жабылады:

ә) кірістер Д-т шот. 70, 71К-т сч. 791 ;

б) шығыстар Д-т шот. 791К-т сч. 90, 92, 93, 94-құжаттар;

Қосалқы шотына 792 шоттары жабылады:

ә) кірістер Д-т шот. 72, 73К-т сч. 792;

б) шығыстар Д-т шот. 792К-т сч. 95, 96;

Қосалқы шотына 793 шоттары жабылады:

ә) кірістер Д-т шот. 74К-т сч. 793;

б) шығыстар Д-т шот. 793К-т сч. 97;

Қосалқы шотына 794 шоттары жабылады:

ә) кірістер Д-т шот. 75К-т сч. 794;

б) шығыстар Д-т шот. 794К-т сч. 99;

Шот бойынша 98 «» пайдаға салынатын Салықтар есебі жүргізіледі тиесілі сомасының пайдаға салық бойынша бухгалтерлік есеп. Шоттың дебеті бойынша 98 көрсетіледі есептелген салық сомасы пайда:

Д-т шот. 98 К-т сч. 641.

Содан кейін есептелген табыс салығы есебіне жатқызылады қаржылық нәтижелері:

Д-т шот. 79К-т сч. 98.

Сальдо шоты бойынша 79 «Қаржылық нәтижелері» шотына жабылады 44 «Бөлінбеген пайда (орны жабылмаған шығын)».

Шағын кәсіпорындар өз шығындарын көрсетуі арқылы шығын элементтері (класс шоттарын 8).

Есебі бөлінбеген пайда (жабылмаған зиян) көрсетіледі пассивном баланс шотында 44, есепке алу жүргізілетін ретінде бөлінбеген пайда немесе жабылмаған залалды, сондай-ақ пайдалану табыс ағымдағы есепті кезеңде. Шоттың кредиті бойынша 44 (қосалқы шоты 441) сомасы көрсетіледі пайданың барлық түрлерін, ал кредиті бойынша 44 (қосалқы шоты 442) – орны жабылмаған шығын сомалары, сондай-ақ пайдаланылған пайданың (қосалқы шоты 443).

Байқауға қалыптастыру тәртібі есепке алу қаржылық нәтижелерін болады көрнекі түрде мынадай сызба бойынша:

 

Тәртібі қалыптастыру қаржылық нәтиже (шоттарын пайдалана отырып 8 сынып)

Добавить комментарий

Your email address will not be published.